Beroemde buttons
De oorsprong van de Smiley
In december 1963 wilde de Amerikaanse verzekeringsmaatschappij State Mutual Assurance Company (Worcester, Massachusetts, VSA) een actie ondernemen om het moreel van z’n medewerkers op te krikken. Het bedrijf had net een fusie achter de rug en het enthoesiasme van het personeel was ondermaats.
Het originele Smiley-ontwerp van Harvey Ball.
De opdracht werd uitbesteed aan het eenmansbedrijfje Harvey Ball Advertising, eveneens uit Worcester. Harvey Ball (1921 - 2001) toog aan het werk met een zwarte stift en een geel blad papier. Eerst schetste hij enkel de cirkel en de glimlach maar hij voegde er snel de twee oogjes aan toe om te vermijden dat een aantal cynische personeelsleden de illustratie ondersteboven zouden hangen. Naar eigen zeggen werd de klus in minder dan 10 minuten geklaard: de Smiley - toen nog Happy Face - was geboren.
De verzekeringsmaatschappij was opgetogen en bestelde 100 buttons. Toen ze letterlijk de deur uitvlogen werden er onmiddellijk 10.000 bijbesteld. Anderen namen het concept over en nauwelijks acht jaar later - in 1971 - waren er naar schatting al meer dan 50 miljoen Smileys verkocht. De verzekeringsmaatschappij ondernam toen nog een poging om de amerikaanse auteursrechten te claimen, maar daar was het al te laat voor. De tekening was zo populair geworden dat ze door de rechter als deel van het publieke domein - en dus voor iedereen vrij toegankelijk - werd beschouwd.
Loufrani daagde supermarktgigant Wal-Mart voor de rechter.
Ondertussen waren de broers Murray en Bernard Spain uit Philadelphia er in 1970 wel in geslaagd om de amerikaanse exploitatierechten te verwerven. Ze voegden er de slogans “Have a happy day” en “Have a nice day” aan toe en brachten op die manier honderden verschillende Smiley-producten op de markt: dassen, borden, mokken, draagtassen, asbakken, zoutvatjes, t-shirts, stickers ... noem maar op.
Een andere kaper op de kust was de franse journalist Franklin Loufrani. Hij beweert dat hij in 1968 de Smiley heeft ontworpen om in de krant France Soir die artikels aan te duiden die goed nieuws brachten. Op 1 oktober 1971 registreerde hij het symbool in Frankrijk (depot nr. 1.695.775). Vandaag waakt zijn Londens bedrijf Smileyworld Ltd. over de rechten in reeds meer dan 80 landen (niet in de VS). Recent nog - in juni 2005 - wonnen ze een belangrijke rechtzaak tegen het telecombedrijf AOL France. In een poging om zijn rechten ook op de amerikaanse markt te laten gelden heeft Franklin Loufrani supermarktgigant Wal-Mart voor de rechter gedaagd. Wal-Mart gebruikt de Smiley al jaren om zijn prijskortingen aan te geven. Een uitspraak van de U.S. Patent and Trademark Office wordt in de loop van dit jaar verwacht. Loufrani daagde supermarktgigant Wal-Mart voor de rechter.
Harvey Ball verdiende oorspronkelijk slechts 45 dollar aan zijn ontwerp.
Op Loufrani’s website (www.smileyworld.com) kan je de zgn. officiële Smiley Dictionary raadplegen: de naam Harvey Ball komt er evenwel niet in voor. Geconfronteerd met het werk van Harvey Ball stelde Franklin Loufrani dat “het best mogelijk was dat een of andere primitieveling de smiley in zijn kelder had uitgevonden, maar dat hij hoedanook de eerste was die het beeld registreerde voor commerciële doeleinden”.
Harvey Ball zelf heeft zijn auteursrechten nooit opgeeist. Hij vond het maar normaal dat een tekening die symbool stond voor geluk en optimisme voor iedereen vrij toegankelijk was. Ook het feit dat hij aan zijn ontwerp maar 45 USD had verdiend (in die tijd het equivalent van de prijs voor 100 buttons) stoorde hem niet. Hij maakte wel een punt van z’n erkenning als geestelijke vader van de Smiley en was dan ook verbolgen toen hij eind 1998 vernam dat ‘a french guy’ verschillende amerikaanse bedrijven vervolgde voor de verkoop van Smiley- producten buiten de VS.
Als tegenzet stichtte hij in 1999 de World Smile Foundation (www.worldsmile.org), een non profit organisatie dat met de steun van Smile ambassadeurs zoals Brooke Shields, Phil Collins en Yoko Ono fondsen werft voor kinderen in nood. Sindsdien organiseert de stichting op elke eerste vrijdag van de maand oktober een World Smile Day (www.worldsmileday.com). Onder het motto “Do an act of kindness. Help one person smile” wil men de mensen wereldwijd aanzetten tot het stellen van een goede daad. Voor zover we konden achterhalen blijven de meeste activiteiten echter beperkt tot zijn geboorteplaats Worcester.
De poster van World Smile Day 2006.
Harvey Ball stierf op 4 april 2001. Hij werd 79 jaar. Wie zijn werk nog eens van nabij wil bezichtigen kan nog tot 11 februari 2007 terecht op de Smiley-tentoonstelling in het Worcester Historical Museum.
:-)
De zijdelingse smileys of zgn. emoticons die we in onze emails en chatsessies gebruiken om onze emoties uit te drukken werden op 19 september 1982 gelanceerd door professor Scott E. Fahlman van de Carnegie Mellon University in Pittsburgh. Voor het hoe en waarom kan je terecht op zijn homepage (www.cs.cmu.edu/ ~sef/sefSmiley.htm).
© Belgian Button Company bvba : Gehele of gedeeltelijke overname van tekst is enkel toegestaan voor niet-commerciële doeleinden en mits bronvermelding.